Bardzo lubimy wykonywać zróżnicowane projekty zieleni. Tym razem pochyliliśmy się nad koncepcją zieleni zabytkowej, która znajduje się w rękach prywatnych inwestorów. Zapraszamy do zapoznania się z problemami jakimi zmierzyliśmy się w trakcie projektu jak i z jego wynikiem, z którego jesteśmy zadowoleni!
Gdzie ten zabytkowy park?
Niedaleko od Krakowa zlokalizowany jest wyjątkowy w swoim rodzaju obiekt otoczony przez zabytkowy park – Pałac Goetzów. Historia pałacu w Brzesku mogłaby być jedną z wielu historii podobnej klasy obiektów w Polsce, jednak pałac miał od nich trochę więcej szczęścia. Kompletnie odremontowany i doinwestowany w rękach nowych właścicieli odzyskał swój dawny blask. Obecnie w pałacu mieści się dom weselny i restauracja.
Pałac otacza 14ha zabytkowy park zaprojektowany w stylu angielskim charakteryzujący się licznym starodrzewiem oraz występowaniem rzadko spotykanych w zieleni parkowej gatunków drzew. W swojej początkowej formie, park posiadał charakter typowo angielskich parków krajobrazowych z licznymi polanami, wnętrzami i otwarciami widokowymi podkreślającymi główne osie założenia. W trakcie przemian, które nastąpiły m.in. w II poł. XX w. na linii jednej z głównych osi widokowych postała ścieżka oraz rabata o narysie koła. Na terenie przylegającym do pałacu powstały kolejno niskie tarasy z murkami oporowymi oraz nasadzona została zieleń ozdobna w postaci żywotników.
Ze względu na stan zieleni wysokiej jak i błędy w nasadzeniach wprowadzonych pod koniec XX w. park wymagał rewitalizacji. Mimo przeprowadzonej parę lat wcześniej kompleksowej gospodarki zieleni i związanej z nią późniejszej wycinki zieleń wysoka nadal stanowiła zagrożenie dla użytkowników terenu.
Zarówno inwentaryzacja jak i projekt zieleni zostały wykonane we współpracy i pod nadzorem wojewódzkiego konserwatora w Tarnowie.
Zabytkowy park: problem zieleni wysokiej
Drzewa stanowią niewątpliwy atut każdego starego parku krajobrazowego, jednak zieleń na terenie parku w Brzesku wymagała natychmiastowej interwencji. Wiele drzew w parku było martwych, część zamierała a kolejna część groziła wykrotami. Podczas inwentaryzacji wytypowano drzewa wymagające natychmiastowej interwencji. Ze względu na wytypowanie do usunięcia kilku wyjątkowo malowniczych choć martwych okazów, zdecydowano się na zachowanie ich częściowe zachowanie. Podobnie, jak w parkach angielskich, wytypowano drzewa do zachowania jako pomniki historii parku. Dzięki nim osoby odwiedzające park w przyszłości będą w stanie wyobrazić sobie jakie drzewa a nim kiedyś rosły. Zachowane w ten sposób drzewa są także atrakcyjne dla ptaków, które chętnie się w nich gnieżdżą.
W związku z wycinką zaplanowane zostały nasadzenia zastępcze drzew na terenie parku mające stanowić rekompensatę przyrodniczą oraz odbudowę części zieleni parkowej dla przyszłych pokoleń.
Zabytkowy park: koncepcja zieleni i mała architektura
Praca nad koncepcją zieleni rozpoczęła się od usunięć błędów projektowych, które przez lata namnożyły się w terenie. Do usunięcia przeznaczono m.in. nieuzasadnione nasadzenia żywotników. Aby wprowadzić rekompensatę za przewidzianą wycinkę drzew zaprojektowane zostały nasadzenia zieleni wysokiej. Po wcześniejszej analizie materiałów historycznych zdecydowano się na odtworzenie głównych nasadzeń przy zabytkowych alejach a także uzupełnienia swobodnych kompozycji drzew. Wprowadzone został zarówno typowe, rodzime gatunki które rosły w parku jak i gatunki bardziej egzotyczne które, zgodnie z materiałami historycznymi, wchodziły kiedyś w skład zieleni parkowej.
Pozostała część koncepcji zieleni skupia się na bezpośrednim potoczeniu pałacu, w pobliżu którego wprowadza się nasadzenia swobodnych grup kwitnących krzewów, których brakowało na terenie parku. Stworzony został także ogród różany, który wpisany został na zieleńcu przy parkingu. Zastosowane zostały odporne, historyczne gatunki róż często wykorzystywane w założeniach parkowych. Na istniejącym okrągłym zieleńcu wprowadzony został cisowy parter ogrodowy nawiązujący kształtem do barokowych założeń parterowych.
Mała architektura
Na terenie parku wprowadzone zostały historyzujące elementy małej architektury w postaci ławek i donic zewnętrznych. Właściciele parku mieli w swoim posiadaniu zabytkowe żeliwne okucia ławek parkowych, które zostały wykorzystane do stworzenia nowych siedzisk.
W projekcie wykorzystano niefundamentowane elementy małej architektury. Zostały wykorzystane elementy wolnostojące. Wprowadzenie do projektu elementów wolnostojących znacznie skróciło procesy administracyjne w tym także pozwoliło na szybsze uzyskanie akceptacji konserwatora zabytków. Więcej o wykorzystywaniu elementów tymczasowych i wolnostojących możesz przeczytać TU.
Zabytkowy park: boisko
Na terenie parku zlokalizowany jest utwardzony teren wykonany z kostki betonowej. Inwestor chciał stworzyć w tym miejscu przestrzeń służącą do organizacji różnego rodzaju imprez na świeżym powietrzu. W ten sposób powstał pomysł na przestrzeń wyposażoną w tymczasowe elementy modularne, których ustawienie można zmieniać w zależności od potrzeb. Zaprojektowany został labirynt wykonany z ciągnących cię po linach nasadzeń chmielu – ściśle związaną z rodziną Goetzów rośliną (to właśnie oni byli właścicielami zakładów produkujących piwo). W labirynt wprowadzono elementy do zabawy dla dzieci – przenośne szachy. Dodatkowo, na potrzeby najmłodszych zaprojektowano sześciany z grami planszowymi i zręcznościowymi czy tablicami do rysowania. Na pozostałej części terenu wydzielono przestrzenie kuchni na świeżym powietrzu, miejsca stolików oraz zlokalizowano donice z nasadzeniami bylin, traw i ziół. Nad całością zaprojektowano oświetlenie w postaci girland a pomiędzy najbliższymi drzewami rozwieszono hamaki.
Rys. 3 Koncepcja boiska – elementy tymczasowe
Przestrzeń byłego boiska może teraz służyć przyjęciom weselnym utrzymanym w różnym stylu, występom artystów oraz wystawom sztuki.
Poza rewitalizacją parku przy Pałacu Goetzów w Brzesku, pracowaliśmy nad kilkoma innymi projektami zlokalizowanymi na terenie objętym opieką konserwatorską. Tego typu projekty wymagają stałej i sprawnej współpracy projektantów z konserwatorami jak i dogłębnego zrozumienia historii i problemów danego miejsca. Wykonałyśmy także szereg inwentaryzacji na terenach zabytkowych.
